| Rubriek | Overige |
| Titel | ‘The father of fake. De leugenaar ontmaskerd’ |
| Lezing door | Bart Eikelenboom |
| Plaats, datum | Amersfoort, 26-10-2024 |
| Korte inhoud | In onze aandachtseconomie komt er dagelijks een overweldigende hoeveelheid (fake) nieuws op ons af. Geestelijk bezien, heeft fake heeft een vader. Eén die voortdurend actief is en een prima marketing heeft. |
| Trefwoorden | Verwarring, fake news, leugen |
| Bronnen |
|
We leven in een aandachtseconomie, een (geestelijke) strijd om aandacht woedt
Dagelijks komt een overweldigende hoeveelheid informatie op ons af. Een gemiddelde zaterdageditie van de Volkskrant bevat meer informatie dan wat de mensen vroeger in een heel jaar te verstouwen kregen. Wat betreft de online-media, die is er alles aan gelegen om onze aandacht vast te houden, daar is immers hun verdienmodel op gebaseerd. Deze platforms verkopen advertentieruimte aan bedrijven op basis van aandachtsindices. Het moge duidelijk zijn dat de sociale media in een aandachtseconomie opereren waarin algoritmes zodanig ontworpen zijn om zoveel mogelijk attentie op te wekken en vast te houden. Het kan maar zo dat je uren op Facebook of TikTok zit omdat er steeds weer een ander leuk filmpje voorbijkomt. De focus ligt op het creëren van sterke prikkels die de aandacht trekken van de ‘gebruiker’ (het woord alleen al klinkt als een verslaafde). Het gaat om de attentiewaarde te maximaliseren en dus níet om het zo goed en eerlijk mogelijk weerspiegelen van de werkelijkheid. En aangezien gebruikers die het meest actief zijn op sociale media ook het meest extreem zijn, creëert dit perverse prikkels om verrassende, negatieve, extreme of verdeeldheid-zaaiende inhoud te belonen. Nieuwsberichten op sociale media waarin vijandigheid wordt geuit jegens een andere groep worden 67% vaker gedeeld dan andere berichten. Zo hebben mensen met extremere of vijandige overtuigingen de neiging om het discours te domineren, waardoor mildere of genuanceerdere inhoud wordt overstemd of overschaduwd en wat leidt tot onjuiste overtuigingen over de normen van een gemeenschap.
Deze mediaconsumptie werkt sterk verslavend. Er is veel karakter voor nodig om hier op een gezonde manier mee om te gaan. En dat alles leidt ertoe dat we onze aandacht besteden aan dingen die het eigenlijk niet verdienen. En omdat aandacht een schaars goed is, moeten we zorgen dat onze relatie met God geen sluitpost wordt. Onze aandacht goed verdelen is een grote uitdaging. Ons christen-zijn draait immers om onze persoonlijke relatie met Hem, een relatie van hart tot hart. Als we onze persoonlijke omgang met God laten versloffen doordat de overstelpende hoeveelheid fake en niet-fake informatie ons overweldigt, is dat niet goed. In het laatste deel van de eindtijd waarin we nu leven, blijven we fris en veerkrachtig als we dichtbij God leven zodat we Zijn geloof, hoop en liefde ontvangen. Mensen die een hechte band met God hebben, voelen aan wat op Gods hart is en geven dat prioriteit boven wat er allemaal hoog op de agenda van de wereld staat (Vink, 2024).
In die zin is de dagelijkse strijd om onze aandacht als een geestelijke strijd te zien. De online sociale media die al hun techniek inzetten om onze aandacht vast te houden, tegenover een dagelijkse stille tijd met een open Bijbel en gevouwen handen in onze binnenkamer (met onze telefoon in de oplader in een andere kamer). In mijn christelijk handboek ‘Zeven vragen over het christelijk geloof’, gaat de zevende vraag over de invulling van het christelijke leven. Daar ga ik uitgebreider in op de noodzaak om niet onze telefoon, maar onszelf dagelijks op te laden, door een periode van stille tijd te houden met God. Ik kan hier zelf getuigen dat ik zoveel Leiding van God ervaar in mijn dagelijks leven en dat maakt het christelijke leven zo mooi. Het is niet altijd makkelijker dan ‘gewoon’ leven zonder God, maar het is zoveel rijker, afwisselender, spannender en – ook heel belangrijk – het maakt dat je je geen zorgen meer hoeft te maken over de dagelijkse troubles: Daarom zeg Ik jullie: maak je geen zorgen over je leven, over wat je zult eten of drinken, noch over je lichaam, over wat je zult aantrekken. Is het leven niet meer dan voedsel en het lichaam niet meer dan kleding? Kijk naar de vogels in de lucht: ze zaaien niet en oogsten niet en vullen geen voorraadschuren; het is jullie hemelse Vader die ze voedt. Zijn jullie niet meer waard dan zij? Wie van jullie kan door zich zorgen te maken ook maar één dag aan zijn levensduur toevoegen? En wat maken jullie je zorgen over kleding? Kijk eens naar de lelies, kijk hoe ze groeien in het veld. Ze werken niet en weven niet. Ik zeg jullie: zelfs Salomo ging in al zijn luister niet gekleed als een van hen. Als God het groen dat vandaag nog op het veld staat en morgen in de oven gegooid wordt al met zoveel zorg kleedt, met hoeveel meer zorg zal Hij jullie dan niet kleden, kleingelovigen? Vraag je dus niet bezorgd af: Wat zullen we eten? of: Wat zullen we drinken? of: Waarmee zullen we ons kleden? – dat zijn allemaal dingen die de heidenen najagen. Jullie hemelse Vader weet wel dat jullie dat alles nodig hebben. Zoek liever eerst het koninkrijk van God en zijn gerechtigheid, dan zullen al die andere dingen je erbij gegeven worden. Maak je dus geen zorgen voor de dag van morgen, want de dag van morgen zorgt wel voor zichzelf. Elke dag heeft genoeg aan zijn eigen kwaad (Matt.6:25-34). Vraag en er zal je gegeven worden, zoek en je zult vinden, klop en er zal voor je worden opengedaan. Want ieder die vraagt ontvangt, en wie zoekt vindt, en voor wie klopt zal worden opengedaan. Is er iemand onder jullie die zijn kind, als het om brood vraagt, een steen zou geven? Of een slang, als het om vis vraagt? Als jullie dus, slecht als jullie zijn, je kinderen al goede gaven kunnen schenken, hoeveel te meer zal jullie Vader in de hemel dan niet het goede geven aan wie Hem daarom vragen! (Matt.7:7-11). Als we werkelijk God meer zouden vertrouwen (het Hebreeuwse woord voor ‘vertrouwen’ is hetzelfde als voor ‘geloven’), dan zouden de wachtlijsten voor de GGZ, jeugdzorg, psychiatrie, etc. heel wat kleiner worden. Evenals de gevallen van stress, burn-out en zelfs verzoeken tot euthanasie van jongeren ….
Ieders eigen waarheid versus dé Waarheid
In de tijd waarin wij leven hoor je vaak dat iedereen zijn of haar eigen waarheid heeft en er dus geen absolute waarheid meer is. Als christenen mogen we echter weten dat de échte waarheid in Jezus ligt. Jezus zegt (dit is waarschijnlijk de meest geciteerde Bijbeltekst in mijn boek ‘Zeven vragen’): Jezus zei: ‘Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Niemand kan bij de Vader komen dan door Mij’ (Joh.14:6). Wilkin van de Kamp (2024) haalt een filosofiestudent aan die aan zijn professor vroeg: “Waarom is waarheid zo belangrijk?”. Na even denken antwoordde de professor: “Wil je het juiste of het foute antwoord weten?”. Daar moet je misschien over nadenken. In de wereld waarin wij leven, heeft iedereen zijn eigen waarheid. Er bestaat schijnbaar geen waarheid meer die voor iedereen geldt. Wat voor jou waar is, hoeft nog niet voor mij waar te zijn. De waarheid is subjectief geworden. Maar in de rechtbank gaat deze vlieger niet op! Daar moet één waarheid boven tafel komen om een vonnis te kunnen vellen. Bovendien: als alles waar is, is toch niets meer waar?, aldus Van de Kamp: ‘Als het alleen maar waar is voor jou of alleen op dit moment, dan is het geen waarheid maar slechts een ervaring. “Het voelt goed”, hoor ik vaak zeggen. Jazeker, je gevoelens zeggen van alles maar zelden de waarheid. Weet je? De waarheid is altijd en overal de waarheid. Universeel en onveranderlijk. De waarheid is dan ook geen vaststaand idee. De waarheid is niet een mening, een filosofie of een theorie. De waarheid is ook geen leer of dogma, maar een Persoon. Jezus zei: “Ik ben de Waarheid”. Christenen zullen nooit zeggen dat zij de waarheid in pacht hebben, maar dat ze geloven dat alles wat Jezus gezegd heeft voor hen de waarheid is. Als je de waarheid wilt kennen, moet je bij Jezus te rade gaan. Hij is de waarheid in eigen Persoon. Sprekend Zijn Vader. De waarheid werd zichtbaar in wat Hij deed. Wat is de waarheid? De waarheid is onderweg zijn met Jezus en Zijn Geest zal je in waarheid leiden om het voorbeeld van Jezus na te volgen en met Hem in vrijheid te wandelen’ (Van de Kamp, 2024).
Fake news als onderdeel van een geestelijke strijd
Fake news is niet meer dan een onderdeel van een geestelijke strijd die om ons heen woedt, of we ons dat nu realiseren of niet. Vele mensen geloven niet in een onzichtbare, geestelijke wereld maar dat wil niet zeggen dat die niet bestaat. Er is één specifiek item waar wel heel veel fake news over is en dan doel ik op Sion, het land en het volk Israël in de huidige eindtijd. Het land en het volk van God Die Zichzelf immers zo vaak ‘de God van Israël’ noemt. Israël wordt wel een steen genoemd waarover men struikelt, een rotsblok waaraan men zich stoot: ‘In Sion leg Ik een steen neer waarover men struikelt, een rotsblok waaraan men zich stoot. Maar wie in Hem gelooft, komt niet bedrogen uit’ (Rom.9:33). Wat is de kwestie Gaza-Libanon-Israël een splijtzwam, zelfs binnen de christenheid. Het valt mij op dat, naast de on- en andersgelovigen, er ook christenen zijn die de Bijbel niet goed kennen en die de Bijbel niet als Gods Woord zien maar als een overlevering van en door mensen, er een wereldse mainstream-visie op Israël op na houden. Neem het streven naar een tweestaten-oplossing. Veel moslims in de regio willen helemaal geen twee staten-oplossing. Dat komt omdat de (werkelijke, orthodoxe) islam streeft naar een volledige overheersing en vernietiging van volken die ooit onder moslim-heerschappij stonden, en níet streven naar een (vredig) naast elkaar leven met Israël. Dat is de betekenis van ‘From the river to the sea’. Petrus noemt de weigering om Gods Woord te gehoorzamen – dit geldt dus ook voor christenen die de Bijbel niet als Gods Woord zien, maar als een menselijke overlevering en (dus) weigeren eraan te gehoorzamen – ook een reden waarom ze struikelen over de steen die Israël heet: ‘Het is een steen waarover men struikelt, een rotsblok waaraan men zich stoot.’ Zij struikelen omdat ze weigeren Gods woord te gehoorzamen, daartoe zijn ze bestemd (1Petr.2:8).
Hiermee bedoel ik niet dat we alles wat Israël doet hoeven goed te praten, zeker niet. Het grootste deel van de Joden gelooft niet in de God van Israël en doet ‘wat goed is in eigen ogen’. Ze regelt haar eigen veiligheid en onderneemt haar eigen wraakacties in plaats van op hun (en onze) God te vertrouwen en de wraak in Handen van God te leggen. PKN-predikante Arenda Haasnoot stoort zich sterk aan haar eigen kerkgenoten die het narratief van de wereld volgen: “Hamas verschuilt zich achter burgers. Ze verschansen zich, met gijzelaars, in huizen, scholen en ziekenhuizen. In de dodentallen worden terroristen als burgers meegeteld. Met het geld dat Hamas wereldwijd bijna twee decennia lang kreeg is een ‘ondergronds Gaza’ gebouwd. De miljarden aan internationaal hulpgeld is opgegaan in een militaire infrastructuur en wapens. De reguliere mediakanalen schetsen een vertekend beeld. De geschiedenis wordt vervalst en de publieke opinie benadert Israël eenzijdig. Zulk onrecht raakt me diep. En ik zie daar een demonische macht achter” (Schipper, 2024). Ook Oscar Lohuis ziet de grote hoeveelheid fake news die rond Israël wordt rondgestrooid als buitenproportioneel: “De aandacht voor Israël in de wereld is abnormaal. De valse beschuldigingen over Israël gaan onophoudelijk door en komen van de vader der leugen. Israël wordt onder de misdadigers gerekend zoals Jezus dat ook werd, en zoals christenen dat ook vaak worden in landen waar ze vervolgd worden” (Schipper, 2024). Hier zien we twee theologen van wie de ogen, naarmate ze dieper in de Bijbel doken, meer en meer opengingen voor het bestaan van een onzichtbare, geestelijke werkelijkheid waar stichting Sense ook al zo lang op hamert. Alleen het bestaan van die onzichtbare werkelijkheid is het die de zichtbare fenomenen om ons heen ten diepste verklaart. (Meer daarover leest u in mijn boek ‘Zeven vragen’ dat binnenkort uitkomt.)
Complotten op aarde zijn uiteindelijk complotten tegen God
Samen met alle gelovigen concluderen we dat het sinds de zondeval in de aard van de mens zit om kwaad te doen als het om macht, invloed en hebzucht gaat. Complotten zijn van alle tijden. Van de buitenkant lijkt het dat complotten tegen andere (groepen) mensen of landen worden gesmeed, maar de Bijbel zegt dat de machthebbers van de aarde uiteindelijk een complot smeden tegen God en de Heer Jezus: De koningen van de aarde komen in verzet, de heersers spannen samen tegen de HEER en zijn gezalfde: ‘Wij moeten hun juk afwerpen, ons van hun boeien bevrijden’ (Ps.2:2-3). De in zonde gevallen mens wíl ten langen leste niet onder een juk van een heerser leven, ook niet onder het juk van een Heerser met een hoofdletter. Zelfs niet als Die zegt dat Zijn ‘juk zacht en Zijn last licht’ is: Neem mijn juk op je en leer van Mij: Ik ben zachtmoedig en nederig van hart. Dan zullen jullie werkelijk rust vinden, want mijn juk is zacht en mijn last is licht’ (Matt.11:28-29). Jezus zegt duidelijk, zowel tegen Zijn discipelen als tegen de rest van Zijn volgelingen, dat we Zijn kruis – ook een soort juk, in sommige schilderingen wordt alleen de dwarsbalk van het kruis op de rug van Jezus getoond – moeten opnemen. Tegen allen zei Hij [Jezus]: ‘Wie achter Mij aan wil komen, moet zichzelf verloochenen en dagelijks zijn kruis op zich nemen en Mij volgen (Luc.9:23). Wie niet zijn kruis op zich neemt en Mij volgt, is Mij niet waard (Matt.10:38).
De Bijbel voorzegt over de (nabije?) toekomst dat we aan het einde van de eindtijd zullen zien dat álle volken op aarde de strijd tegen het land van God, Israël – dat God Zíjn volk noemt en hun land Zíjn land – aan zullen gaan, maar dat God daarna zal laten zien wie Hij is, zodat de mensen zich zullen realiseren dat Hij het uiteindelijk is tegen wie ze strijden: Dit zegt God, de HEER: Op die dag zul je boze plannen uitdenken. Je denkt: Dat land van niet-ommuurde steden zal ik aanvallen; ik zal optrekken tegen die argeloze mensen die zo onbezorgd leven in hun steden zonder muren en vergrendelbare poorten. Je gaat erheen om te plunderen, te roven en buit binnen te halen, om de puinhopen die weer bewoond worden aan te vallen. Daar woont een volk dat uit vele volken bijeen is gekomen, dat vee en bezit verworven heeft en nu de navel van de wereld bewoont. … Profeteer daarom, mensenkind, zeg tegen Gog: “Dit zegt God, de HEER: Wanneer mijn volk Israël een onbezorgd bestaan leidt, zal dat jou bekend worden. Dan komen jij en je vele bondgenoten uit je woonplaats in het uiterste noorden, al die mannen te paard, die grote menigte, dat talrijke leger. Als een wolk die het land overdekt zul je tegen mijn volk Israël optrekken. Eens zal Ik je naar mijn land brengen, en als Ik alle volken door jou, Gog, laat zien dat Ik heilig ben, zullen ze beseffen wie Ik ben (Ezech.38:10-12,14-16).
Is dit waar we nu al de voorbereidingen van zien? Een klein landje in het Midden-Oosten, ongeveer de helft van Nederland, de enige democratie in de verre omgeving, dat íedere dag in het nieuws is en waarover de VN en de wereld meer en meer struikelen? Dát is de geestelijke duiding waar stichting Sense voor staat. Deze attentie en deze toenemende haat is alléén geestelijk te verklaren. De unieke bestemming van Jeruzalem is de wortel van alle problemen. Elke geestelijke kracht die zich tegen God verzet, is er op alle mogelijke manieren op uit om dit kostbare juweel te stelen en te vernietigen. In de koran komt Jeruzalem niet voor, maar nu is het ineens ook een heilige stad voor de moslims geworden. Met de rotskoepelmoskee op de heiligste Joodse plek.
Wat is het tegelijkertijd ook fantastisch dat we weten dat God er niet over peinst om dit stelen en vernietigen te laten gebeuren: Omwille van Sion zal ik niet zwijgen, omwille van Jeruzalem ben ik niet stil, totdat het licht van haar gerechtigheid daagt en de fakkel van haar redding brandt. Alle volken zullen je gerechtigheid zien, alle koningen je luister. … Je zult een schitterende kroon zijn in de hand van de HEER, een koninklijke tulband in de hand van je God. Men noemt je niet langer Verlatene en je land niet langer Troosteloos oord, maar je zult heten Mijn verlangen en je land Gehuwde. Want de HEER verlangt naar jou en je land wordt ten huwelijk genomen. … Dan noemt men hen Het heilige volk, Volk dat door de HEER is vrijgekocht, en jij zult Geliefde heten, Nooit verlaten stad (Jes.62:1-2,3-4,12). Dankzij Gods macht en altijd aanwezige bescherming – God, Die sluimert noch slaapt – zal Jeruzalem uiteindelijk tot haar profetische bestemming komen als een stad van gerechtigheid en redding, bevrijd door de Heer en een trekpleister voor de heidenen wegens haar heldere weerkaatsing van Zijn glorie (Valentine, 2024).
De Bijbel laat zien waar de complotten die de machthebbers van de aarde smeden en strijd die de koningen van de wereld voeren tegen God en tegen Zijn gezalfde, de Heer Jezus, toe leidt. Psalm 2 is niet afgelopen met: De koningen van de aarde komen in verzet, de heersers spannen samen tegen de HEER en zijn gezalfde: ‘Wij moeten hun juk afwerpen, ons van hun boeien bevrijden’ (Ps.2:2-3). Nee, die Psalm gaat verder met: Die in de hemel troont lacht, de Heer spot met hen. Dan spreekt Hij tot hen in woede, en zijn toorn verbijstert hen: ‘Ikzelf heb mijn koning gezalfd, op de Sion, mijn heilige berg’. Het besluit van de HEER wil ik bekendmaken. Hij sprak tot mij: ‘Jij bent mijn zoon, Ik heb je vandaag verwekt. Vraag het Mij en Ik geef je de volken in bezit, de einden der aarde in eigendom. Jij zult ze breken met een ijzeren staf, ze stukslaan als een aarden pot.’ Daarom, koningen, wees verstandig, wees gewaarschuwd, leiders van de aarde. Onderwerp u, toon de HEER uw ontzag, breng Hem bevend uw hulde. Bewijs eer aan zijn zoon met een kus, anders ontvlamt zijn woede, en uw weg loopt dood, want bij het geringste ontsteekt Hij in toorn. Gelukkig wie schuilen bij Hem (Ps.2:4-12). God zal uiteindelijk de legers van de machthebbers op aarde die op Israël zullen afstormen om het van de kaart te vegen, Zelf ‘breken met een ijzeren staf’ en ‘ze stukslaan als een aarden pot’. Dus, koningen zowel als buitenlui, wees gewaarschuwd, ‘onderwerp u, toon de Heer uw ontzag en breng Hem bevend uw hulde’, voor het te laat is.
Gebed, gebed, gebed
Eerst lacht God om de armzalige menselijke complotten die tegen Zijn land en Zijn volk en uiteindelijk tegen Hemzelf gesmeed worden. En lang, al heel lang is Hij geduldig, maar er zal een moment komen dat Hij Zijn woede en toorn zal loslaten op de aanvallers van Israël en iedereen die Zijn geliefde bruid naar het leven staat. Daar kunnen we op rekenen. Tot die tijd kiest God ervoor om dit niet in Zijn eentje te volbrengen. In Jesaja staat dat de Heer ‘wachters’ heeft geroepen die meehelpen om Zijn kroonjuweel te beschermen en klaar te maken, en wel door Hem constant te herinneren aan Zijn belofte om Jeruzalem te maken tot een voorwerp van lof op heel de aarde: Jeruzalem, ik heb wachters op je muren gezet die nooit zullen zwijgen, dag noch nacht. Jullie die de HEER aanroepen, gun jezelf geen rust en gun Hem evenmin rust, totdat Hij Jeruzalem weer heeft gegrondvest en haar roem op aarde heeft bevestigd (Jes.62:6-7). Het bijzondere is dat hier bij het woord ‘wachters’ in het Hebreeuws het woord shomrim staat, maar dat in Jeremia 31 voor hetzelfde woord ‘wachter’ het Hebreeuwse woord notzrim wordt gebruikt: De dag breekt aan dat in Efraïm de wachters op de bergen roepen: “Kom, laten we op weg gaan naar de Sion, naar de HEER, onze God!” (Jer.31:6). Laat dit woord notzrim nu net het moderne Hebreeuwse woord voor ‘christenen’ zijn!
Precies zoals Jeruzalem een roeping heeft om Gods glorie te weerspiegelen onder de volken, zo hebben de gelovigen in de God van Israël de roeping om in gebed nauwlettend over Jeruzalem te waken en te proclameren dat zij door Gods kracht tot haar bestemming zal komen. En het doet er niet toe hoe onwaarschijnlijk of zelfs onmogelijk dat nu misschien lijkt. Was in 1839 Jeruzalem nog arm en verlaten, hedendaagse toeristen treffen er een levendige, schitterende stad aan, een stad die floreert sinds de Joden in grote aantallen zijn teruggekeerd om de verbondsrelatie met de Heilige Stad te vernieuwen. Jeruzalem is nu de hoofdstad van Israël. De stad is economisch onafhankelijk en beleeft ook een zekere mate van geestelijk herstel (Valentine, 2024).
De ‘wachters’-functie die christenen nu kunnen uitoefenen, is die van gebed. PKN-predikante Arenda Haasnoot: ‘De huidige situatie in Israël en Gaza heeft ervoor gezorgd dat mijn geloofsleven is geïntensiveerd. Haar ogen zijn open gegaan voor de geestelijke strijd die daar woedt: “Bijbelse profetieën die ik voorheen met een half oog bekeek, zijn tot leven gekomen. Niet alleen Israël maar alle Joden wereldwijd zijn inmiddels wéér de boosdoeners. Zij worden gedemoniseerd. De eeuwenoude Jodenhaat is weer springlevend. Daar zie ik maar één macht achter en dat is de duivelse macht van Gods tegenstander. Maar ik steun op de Bijbelse beloften dat Gods volk zal overwinnen en leven. Het drijft me tot nog meer gebed. Voorheen baden we als gezin al voor Israël: “zegen het Joodse volk, amen”. Nu staan ook mijn dagelijkse persoonlijke gebeden bol van de shalom voor Jeruzalem en allen die daar wonen en lijden. Overigens ook voor de onschuldigen in Gaza die onder het schrikbewind van Hamas leven. En ook het vasthouden en vermoorden van de gegijzelden. Voor de terugkeer van tienduizenden ontheemden in het noorden vanwege het spervuur van raketaanvallen door Hezbollah en de andere fronten’ (Schipper, 2024).
Gebed is dus belangrijk. Velen kennen het verhaal wel waarbij Elisa aan God vraagt of Hij zijn bediende de ogen wil openen voor de realiteit van de onzichtbare wereld. Waarom deed Elisa dat? Omdat zijn bediende alleen maar zag wat er in de wereld om hem heen gebeurde. Zijn ogen waren niet op God gericht. Hij kon het ook niet zien, want hij was ‘ziende blind’. Althans, totdat Elisa voor hem bad om geopende ogen: Toen de bediende van Elisa de volgende morgen opstond en naar buiten kwam, zag hij dat de stad omsingeld was door een leger met strijdwagens en paarden. ‘Wat moeten we beginnen, meester?’ riep hij uit. Elisa antwoordde: ‘Wees niet bang, wij zijn met meer dan zij.’ En hij bad: ‘HEER, open zijn ogen en laat het hem zien.’ De HEER opende Elisa’s knecht de ogen, en toen zag hij dat de heuvels vol stonden met paarden en wagens van vuur, die Elisa omringden (2Kon.6:15-17). We mogen bidden voor de mensen die ‘ziende blind’ zijn, dat hun en onze ogen opengaan. Omdat het, sinds de zondeval, nu eenmaal in de mens zit om voor de leugen te kiezen in plaats van voor de Waarheid van God: want wat een mens over God kan weten is hun bekend omdat God het aan hen kenbaar heeft gemaakt. Zijn onzichtbare eigenschappen zijn vanaf de schepping van de wereld zichtbaar in zijn werken: zijn eeuwige kracht en goddelijkheid zijn voor het verstand waarneembaar. Er is dus niets waardoor zij te verontschuldigen zijn. Want hoewel ze God kennen, hebben ze … de waarheid over God ingewisseld voor de leugen (Rom.1:19-21,25).
Het is nog niet zover dat vrede, gerechtigheid en universele redding realiteit zijn. Wij als christenen moeten als ‘wachters’ over Jeruzalem proclameren dat haar redding (Hebr., yesha) nabij is: De HEER laat overal horen, tot aan de einden der aarde: ‘Verkondig aan vrouwe Sion: “Je redder komt! Zijn loon heeft Hij bij zich, zijn beloning gaat voor Hem uit”’ (Jes.62:11). Jezus’ naam in het Hebreeuws luidt Yeshua, wat betekent, ‘redding door Yahweh’. ‘De terugkeer van de Messias naar de stad waar Hij zijn leven heeft gegeven om de mensheid te redden, zal de finale vervulling zijn van Jeruzalems profetische bestemming. Eer en proclameer in gelovig gebed dat God alle beloften zal vervullen die Hij in deze verzen aan Jeruzalem heeft gedaan. Smeek de Heer of Hij wereldwijd nog veel meer wachters zal roepen om te bidden voor Jeruzalem, als het conflict rond Gods speciale stad zich in de komende tijd zal toespitsen. Bid dat de zalving van de Heilige Geest bij deze geestelijke strijd betrokken zal worden. Bid dat alle barrières die universele redding in de weg staan, worden weggenomen, ook de valse geestelijke machten. Bid dit voor de inwoners van Jeruzalem, zowel Jood als Arabier. Bid voor de openbaring van Yeshua als aller Messias’ (Valentine, 2024). Wij moeten dus (blijven) bidden voor de mensen die wel zien wat er in de wereld om hen heen gebeurt, maar niet zien dat God groter is en machtiger dan alles wat de duivel probeert.
God heeft alles onder controle
We kunnen concluderen dat onze zekerheid is dat God regeert en dat er niets gebeurt waarvan Hij niet op de hoogte is. De Heer God regeert met absolute macht. Hij staat volkomen boven het aardse gebeuren. We zien Zijn macht geopenbaard in het feit dat het evangelie de hele wereld overgaat. Hij staat ook niet buiten al die dreiging die Israël momenteel treft. Dit bepaalt ons ten zeerste bij de almacht van God. Niet satan of de demonen hebben alle macht. Zij zijn maar schepselen en Jezus Christus is God. In Zijn almacht roept Hij volkeren op om zich te keren tegen Israël en het Joodse volk te beschermen. Zo laat Hij zien dat Hij de ware God is. Dat betekent dat we nergens bang voor hoeven te zijn, want het loopt de Heere God niet uit de hand. Het goede nieuws dat we als christenen prediken is dat Jezus Christus komt als Overwinnaar. Hij is de komende Koning. Dát is het goede nieuws. De Overwinnaar komt om de wereld te redden van het kwaad en te bevrijden van alle demonische machten (Lohuis, 2024).
Als christenen weten we dat God werkelijk alles onder controle heeft en we mogen daar rust in vinden. Dat de wereld om ons heen die rust niet vindt (in God), blijkt overduidelijk uit de bestseller ‘Generatie Angststoornis’ van de Amerikaanse psycholoog Jonathan Haidt. Dit boek geeft een onthutsende beschrijving en analyse van de toxische combinatie van smartphones en social media. Haidt zelf spreekt van een ‘epidemie’. Het menselijk brein is geen neutraal terrein en alles wat er zich aandient in de vorm van gedachten, ervaringen en zintuiglijke prikkels maakt nieuwe synapsen aan, verbindingen tussen de ene neuron en de andere, als fysieke manifestatie van onze herinneringen. Dit gaat een leven lang door zodat het brein zichzelf gedurende ons hele leven herschept. Dit heeft gevolgen voor onze identiteit. Het brein is niet slechts een stoffelijke entiteit, het is ook drager van de menselijke geest. De optelsom van alle gedachten waarmee we ons brein vullen, maakt mede wie we zijn. Enigszins kort door de bocht geformuleerd: gedachten leiden tot gedachtevorming en gedachtevorming bepaalt onze identiteit. Dat is niet een eenmalig gebeuren maar een doorgaand proces. Dit proces bepaalt aan welke dingen we waarde hechten en aan welke niet, bepaalt aan welke dingen we wel of geen geloof hechten, bepaalt hoe we reageren op mensen en dingen die zich aan ons voordoen, bepaalt de kwaliteit van onze emoties, kortom, bepaalt alle dingen die ertoe doen in onze relatie met God en Zijn schepping (Dijkgraaf, 2024).
Wie weleens een blik heeft geslagen op TikTok of Snapchat weet dat dit geen onschuldige media zijn. Een enkele keer is de inhoud amusant, vaak nikserig, niet zelden duister, bijna altijd verslavend. Bijkomend probleem is dat wij mensen net bezige bijtjes zijn, die bij ontstentenis van honing, wanhopig op zoek gaan naar een surrogaat om onze instinctieve behoeften te bevredigen. En in de digitale wereld is surrogaat op ongeëvenaarde wijze aanwezig. Haidt stelt dat als dit gat niet wordt gevuld met ‘iets nobels en verhevens’, het zal worden opgevuld met ‘allerlei troep’. Deze psycholoog stelt dat het in onze menselijke natuur zit – sinds de zondeval erin geslopen – dat om niet de rust (in God) op te zoeken, maar juist meer afleiding zoeken, allemaal om maar niet geconfronteerd te hoeven worden met onze ‘sterfelijkheid, ellende en onwetendheid’. Op de een of andere manier denkt de mens dat hij gelukkiger wordt door maar niet aan die dingen te denken (Dijkgraaf, 2024). Vandaar dat wij ons overgeven aan ‘verstrooiing’ die in ruime, in zeer ruime mate om ons heen te vinden is, vooral in onze smartphone die letterlijk altijd heel dicht bij ons is. Er is ons dus alles aan gelegen om rust (in God) zoveel mogelijk te vermijden en er alles voor over hebben om onrust te vinden.
Vind maar eens een uitweg uit deze vicieuze cirkel. De enige uitweg is die Paulus ons in de Bijbel biedt: De Heer is nabij. Wees over niets bezorgd, maar vraag in alle omstandigheden aan God wat u nodig hebt en dank Hem in uw gebeden. Dan zal de vrede van God, die alle verstand te boven gaat, uw hart en gedachten in Christus Jezus bewaren (Fil.4:5-7). Alleen door onze zorgen en onze verlangens door bidden en smeken, met dankzegging, bekend te maken bij God, zullen we een bovennatuurlijke vrede, die de wereld niet kan bieden, ervaren. Dan – en alléén dan – krijgen we innerlijke rust en vrede, in plaats van burn-out, stress en onrust. Dan zal de vrede van God ons bevrijden van de eeuwige onrust die ons koortsachtig door het leven en door de sociale media laat rennen. In plaats van ons leven met allerlei troep te vullen die heel de dag op onze smartphone voorbijkomt, zal de vrede van God met ons zijn als we ons leven laten leiden door de Waarheid, de deugd, de zuiverheid en de beminnelijkheid van God: broeders en zusters, laat u leiden door al wat waar is, al wat edel, rechtvaardig, zuiver, beminnelijk en eervol is, kortom door al wat deugdzaam is en lof verdient. Doe alles wat ik u heb geleerd en overgedragen, wat ik u heb verteld en laten zien. Dan zal de God van de vrede met u zijn (Fil.4:8-9).
Er is nog tijd, maar niet veel meer, wees daarom waakzaam en nuchter
Telkens opnieuw komen we in de Bijbel de oproep tegen om waakzaam te zijn. Een oproep die stichting Sense al zo vaak heeft gedaan: Wees waakzaam, wees op uw hoede, want uw vijand, de duivel, zwerft rond als een brullende leeuw, op zoek naar een prooi (1Petr.5:8). De satan wil ons in slaap sussen, ons angst aanjagen, ons aanvallen, ons afleiden van de Heere Jezus. Daarom is het zaak om waakzaam te blijven, elke dag. Blijf dicht bij de Heere Jezus, wandel met Hem. Schuil bij Hem, in Zijn schuilplaats, bekleed met de geestelijke wapenrusting, om staande te kunnen blijven tegen alle aanvallen van de duisternis. ‘We gaan de strijd niet aan met de duivel, maar kiezen ervoor om bij Jezus te schuilen. We staan als mens in zekere zin machteloos want onze strijd is niet tegen vlees en bloed. Daarom kan deze strijd niet gewonnen worden door politieke, militaire, humanitaire of andere acties. We worden door Jezus Zelf aangespoord om omhoog te kijken en op te zien, want Hij zal komen om Zijn volk te verlossen en dan zal Hij zelf, in eigen Persoon, met Zijn vijanden afrekenen. Dus ook al ziet het er nu zeer duister en somber uit, er is geen reden om de moed te verliezen. We moeten niet alleen om ons heen kijken, zonder te zien dat God groter is dan al deze rusteloosheid. Hij is de Alfa en de Omega. Hij is het begin en het einde en alles wat er tussenin zit. Hij is de Almachtige, Alwetende en Alomtegenwoordige. Hij weet alles, ziet alles en doorgrondt alles. Hij zal nóóit laten varen het werk van Zijn Handen. Want Hij is waarachtig, trouw, getrouw en betrouwbaar. Zijn Woord faalt nooit. En niemand kan Hem stoppen. De goddelozen zullen omkomen maar zij die op God bouwen en vertrouwen, zullen stralen als de zon’ (Dieleman, 2022).
Waakzaamheid is ook geboden als het gaat over de aanstaande wederkomst van de Heere Jezus. Veel mensen zijn echter in slaap gevallen en beseffen niet de ernst van de tijd waarin we leven (Van Genderen, 2024): Wees dus waakzaam, want jullie weten niet op welke dag jullie Heer komt. … Daarom moeten ook jullie klaarstaan, want de Mensenzoon komt op een tijdstip waarop je het niet verwacht (Matt.24:42,44). Dit is een oproep van Jezus om geestelijk wakker te blijven omdat we niet weten wanneer de Heer Jezus komt. Letterlijk betekent het woord ‘waakzaam’ hier, waken, de ogen openhouden, opletten. We moeten oppassen dat ons geloof niet lauw wordt, dat we ons te veel richten op de dingen van deze wereld. Op een dag is het echt zover. Dan gaat de hemel open, dan komt Hij, dan moeten we klaar zijn om Hem te ontmoeten: dus laten we niet slapen, zoals anderen, maar waken en op onze hoede zijn. … laten wij, die toebehoren aan de dag, op onze hoede zijn, omgord met het harnas van geloof en liefde, en getooid met de helm van de hoop op redding. Want Gods bedoeling met ons is niet dat wij veroordeeld worden, maar dat wij gered worden door onze Heer Jezus Christus. Hij is voor ons gestorven opdat wij, of we nu op aarde zijn of gestorven zijn, samen met Hem zullen leven (1Tess.5:6,8-10).
Naast waakzaam, worden we tegelijk ook opgeroepen om geestelijk ‘nuchter’ te blijven. We moeten een helder geestelijk onderscheidingsvermogen ontwikkelen en helder en doordacht in woord, gedrag en oordeel zijn. Alleen nuchter kunnen we klaar zijn voor de komst van Jezus Christus en tegelijk staande blijven in deze eindtijd. We moeten ons door niemand laten misleiden. God roept ons door Zijn profeet Jesaja op om ons de kop niet gek te laten maken door fake news en allerlei complottheorieën: ‘Noem niet alles een samenzwering wat zij een samenzwering noemen. Wees niet bang voor wat hun angst aanjaagt, heb er geen ontzag voor. Alleen de HEER van de hemelse machten is heilig, voor Hem zijn angst en ontzag op hun plaats’ (Jes.8:12-13). En Paulus drukt ons op het hart: verlies niet meteen uw verstand en raak niet in paniek wanneer een profetie, een uitspraak of een brief die door ons zou zijn geschreven, het voorstelt alsof de dag van de Heer al is aangebroken. Laat u door niemand misleiden, op geen enkele manier. De dag van de Heer breekt niet aan voordat velen zich van het geloof hebben afgekeerd en de wetteloze mens verschenen is, de mens die gedoemd is verloren te gaan (2Tess.2:2-3).
Het is niet makkelijk om in deze tijd van een overweldigende informatie-overload, afleiding, misleiding en fake news overeind te blijven, maar we hebben nog altijd het gebed om maar dicht bij God te blijven: Wijs mij uw weg, HEER, leid mij op een effen pad, bescherm mij tegen mijn vijanden, lever mij niet uit aan mijn belagers. Valse getuigen staan tegen mij op en dreigen met geweld (Ps.27:11-12). Het is ‘een groot geluk’ om te geloven in, en te schuilen bij Hem die beschermt voor ‘de lagen en listen van mensen’: Hoe groot is het geluk dat U hebt weggelegd voor wie U vrezen, dat U bereid hebt voor wie schuilen bij U, heel de wereld zal het zien. U verbergt hen in de beschutting van uw gelaat voor de lagen en listen van mensen, uw tent biedt hun een schuilplaats voor de laster van kwade tongen (Ps.31:20-21).
Het is vijf voor twaalf op Gods wereldklok. Er is niet veel tijd meer om de mensen te vertellen dat alleen Jezus dé Waarheid is en de énige Weg tot God de Vader: Ik roep je dringend op, ten overstaan van God en van Christus Jezus, die zal oordelen over de levenden en de doden, ik bezweer je bij zijn komst en heerschappij: Verkondig de boodschap, blijf aandringen, of het nu uitkomt of niet, wijs terecht, straf en vermaan met alle geduld dat het onderricht vereist. Want er komt een tijd dat de mensen de heilzame leer niet meer verdragen, maar leraren om zich heen verzamelen die aan hun verlangens tegemoetkomen en hun naar de mond praten. Ze zullen niet meer naar de waarheid luisteren, maar naar verzinsels. Jij echter moet in alles nuchter zijn, je lijden aanvaarden, je werk als verkondiger van het evangelie doen, je dienende taak vervullen (2Tim.4:1-5). Wij weten, door de Bijbel, van tevoren wat er allemaal gaat gebeuren (allemaal in Vraag 6 van mijn uit te komen boek te lezen). Alleen Jezus komt alle eer toe: Geliefde broeders en zusters, u weet van tevoren wat er gaat komen. Wees daarom op uw hoede en laat u niet meeslepen op de dwaalwegen van wettelozen. Laat uw standvastigheid niet varen, maar groei in de genade en in de kennis van onze Heer en redder Jezus Christus. Hem komt de eer toe, nu en in eeuwigheid (2Petr.3:17-18).
Hieronder kunt u deel 1 van de video van de lezing bekijken.
Hieronder kunt u deel 2 van de video van de lezing bekijken.