Rubriek: | New Age en nieuwe spiritualiteit |
Titel: | New Age en feminisme |
Lezing door: | Drs. Martie Dieperink |
Plaats, datum: | Utrecht, 21 september 1991 |
Redactie: | Drs. G. van Ginkel (Sense), februari 2020 |
Korte inhoud: | Het feminisme uit de Franse en Russische revoluties manifesteert zich nu (1991) via New Age als beweging die de samenleving grondig verandert. Hoe gaat men te werk om kerk en gezin te veranderen en wat zegt de Bijbel erover? |
Trefwoorden: | Kerk, New Age, feminisme, vrouwenbeweging, M. Dieperink |
Bronnen: | M. Dieperink: ‘New Age en christelijk geloof’ en ‘God roept de vrouw’; M. Ferguson: ‘De aquarius samenzwering’; T. Marrs: ‘Dark secrets of the New Age, satans plan for one world religion’; Bijbel |
New Age en Feminisme
Inleiding
New Age-aanhangers als Fritjof Capra beschouwen de vrouwenbeweging als hun machtigste bolwerk om de wereld te transformeren. Voor Marilyn Ferguson is de vrouw dé grote krachtbron van deze tijd. Het feminisme past binnen het geheel van de New Age-beweging, want het voorbijgegane vissentijdperk was een mannelijk patriarchaal tijdperk. De feminist vult dan in dat de mannenoverheersing de bron is van alle ellende. In de nieuwe tijd moeten de vrouwelijke ‘zachte’ waarden aan bod komen. Een heks, Gisela Graichen, laat het verband zien tussen New Age en feminisme: “Samen met de New Age-aanhangers ontmoeten de vrouwenbeweging, het nieuwe heidendom en de ecologische beweging elkaar in de heksencultus in Duitsland. Al deze bewegingen hebben dezelfde grondslag. Ze versterken elkaar en winnen daardoor veel aan kracht.”
Zo streeft men een revolutie na in het denken van de mens, van man en vrouw. Men beoogt de transformatie van kerk en maatschappij. De grote vraag is nu, om welke grondslag het gaat. Wat is de geest achter de vrouwenbeweging? We hebben immers de geesten te onderscheiden, of ze uit God zijn. Die geest willen we peilen. Bovendien willen we onderzoeken op welke wijze het feminisme concreet invloed uitoefent op kerk en maatschappij.
De geschiedenis van het wereldse feminisme
Van oorsprong is de vrouwenbeweging een maatschappelijke beweging om gelijke rechten voor man en vrouw te bewerkstelligen. Als we de geest willen peilen van deze beweging, moeten we teruggaan naar de oorsprong. Nu, de eerste vrouwenbeweging ontstond tijdens de Franse revolutie. Er heerste een geest van “vrijheid, gelijkheid, broederschap (zusterschap)”. De geest achter deze ideologie was een opstand tegen de Bijbelse God en tegen de christelijke normen en waarden. Tijdens de Russische revolutie ontstond er weer een vrouwenbeweging. Karl Marx en Friedrich Engels zijn in feite de grondleggers van de feministische ideologie. Om Karl Marx te verstaan, moeten we beseffen dat hij in wezen geen atheïst was, hij geloofde wel in God, maar hij haatte Hem. De ideologie die hij heeft uitgedacht wilde de gelijkstelling tussen man en vrouw doordat de vrouw deelnam aan het arbeidsproces. De feministische gelijkheidsideologie vindt hier zijn oorsprong. Als we de geschiedenis van de vrouwenbeweging overzien, valt op dat in de eerste feministische golf die aan het einde van de vorige eeuw in ons land begon te rollen, er ook goede dingen zijn gebeurd. Er was het een en ander recht te zetten. Bovendien werden essentiële waarden zoals gezin en moederschap nog niet aangevallen. Dit gebeurt wel in de tweede feministische golf die aan het einde van de jaren zestig begon te rollen. Het begon met een artikel van Joke Smit, waarin ze de ontevredenheid van vrouwen met het huisvrouwenbestaan verwoordde. Deze tweede feministische golf beoogde een radicale bevrijding van de vrouw, wat impliceert: ‘Baas in eigen buik’, economische zelfstandigheid en een omverwerping van de christelijke normen rond huwelijk en gezinsleven.
De overheid
De regering in ons land ondersteunde dit feministisch streven. Het traditionele gezinsleven moest verdwijnen. De vrouw moest totaal onafhankelijk van de man worden. Een totale gelijkheid tussen man en vrouw moest worden nagestreefd. Men gelooft in het marxistisch ideaal van de klasseloze maatschappij. Het kostwinnersprincipe wordt afgeschaft. De economische zelfstandigheid van de vrouw wordt eis, alternatieve samenlevingsvormen, tot aan homohuwelijken toe, worden gewettigd.
We kunnen hier een heel merkwaardig verschijnsel opmerken. Enerzijds streeft men naar zelfontplooiing en naar het vinden van de eigen identiteit. Feministen zeggen dat ze door de mannenoverheersing van hun eigen identiteit vervreemd zijn. Maar anderzijds beoogt men een totale gelijkheid.
New Age wist alle grenzen uit: tussen God en mens, tussen mens en dier en tussen man en vrouw. Alles wordt hetzelfde. Zo wordt het individuele bestaan vernietigd. Echter, juist het verschil tussen man en vrouw geeft aan de vrouw haar eigen vrouwelijke waardigheid. Het feminisme is dus in diepste wezen een schizofreen en vrouwonvriendelijk denken.
De feministische theologie
De wereldse feministische geest heeft ook invloed gekregen binnen de kerk. De vraag is nu, hoe dat geschied is. De geestelijke moeder van de feministische theologie is de ex-non Mary Daly. Bij haar vind je dezelfde opstand tegen de Vadergod als bij Karl Marx. En ook met Jezus de Zoon van God als mannenafgoderij. Ze vertelt in haar boek wie zij als nieuwe leidsman heeft gekozen: “Omdat de vrouwenbeweging een kracht in zich bergt die uitgaat boven het onderdrukkende christocentrisme, verwijst ze naar de eerste, alomtegenwoordige en laatste antichrist. Ze wil zelf wel die antichrist zijn.” Zo weten we welke geest schuilgaat achter het feminisme.
Het gaat om oorlog tegen God en tegen de vertegenwoordigers van God. Vandaar de strijd tegen de kerkelijke hiërarchie. Ze verkondigt de volgende feministische principes, waarbij opvalt dat ze de Bijbelse waarheid omdraait (de duivel zet alles op zijn kop):
- De vrouw zou in haar religieuze ervaringswereld door de man zijn onderdrukt. Ze zou nooit in staat zijn geweest haar eigen religie te bepalen;
- De vrouw zou zelfs het recht moeten hebben zelf God te benoemen. De vrouw moet zelf bepalen wat zij doet en wie zij is;
- De Bijbel is niet het Woord van God, maar een boek dat door mannen geschreven is en door hun ervaring gekleurd en misvormd;
- De Vadergod is pure mannenverbeelding. Ze keert terug naar de Moedergodin, de grote afgod in de Bijbel;
- Ook het verhaal van de zondeval is door mannen bedacht om vrouwen de schuld van alle aardse ellende te kunnen geven. Feministen draaien het verhaal om: Eva heeft er goed aan gedaan om van de vrucht te eten, want daardoor is onze emancipatie begonnen;
- Enerzijds wil ze afrekenen met elk verschil tussen man en vrouw, maar anderzijds trekt ze een kloof tussen beiden en vinden we bij haar een opwaardering van vrouwelijke waarden. Ook in de theologie vinden we deze schizofrenie. Men laat zich hierbij leiden door Galaten 3:28 dat eenzijdig wordt uitgelegd. Paulus bedoelt te zeggen dat we allen in Christus door de doop tot één persoon worden. Dat wil niet zeggen dat alle mensen gelijk zijn. Er is verscheidenheid in taken en gaven;
- Tenslotte wil ze een heel nieuwe ethiek die uitgaat boven goed en kwaad. De deugd van nederigheid wordt bijvoorbeeld vervangen door die van trots en de moed om te zijn. Rosemary Ruether heeft het kort en krachtig uitgedrukt: “Wat in de Bijbel deugd heet, wordt bij ons zonde genoemd en wat in de Bijbel zonde heet, wordt bij ons deugd.”
Bijbelse begrippen
Vervolgens zien we dat feministen Bijbelse begrippen gebruiken om hun theologie zogenaamd christelijk te maken. Elisabeth Schüssler Fiorenza gebruikt bijvoorbeeld het Bijbelse beeld van de uittocht om de feministische bevrijdingsstrijd aan te duiden. Die begrippen krijgen een andere, een feministische betekenis: “Het uittochtbeeld dwingt vrouwen om alles wat zij waarderen achter zich te laten: de liefhebbende gemeenschap met mannen, een onderdak en geluk, kinderen, opvoeding en godsdienst, omdat dit alles heeft bijgedragen tot hun onderdrukking en uitbuiting in het patriarchale gezin en de kerk. Vrouwen moeten wegtrekken van de vleespotten van de patriarchale slavernij. Zij moeten de slavernij van het gezin achter zich laten en de zekerheden van de patriarchale godsdienst opgeven.” Vervolgens wil men nieuwe liturgieën scheppen – de hele kerk moet immers getransformeerd worden. Men laat zich daarbij inspireren door de godin- en heksenbeweging. Ook hier gaat men Bijbelse termen gebruiken, zodat het heidendom, in christelijke termen verpakt, de kerk weer binnenkomt.
Imitatie
Wat men verder doet, is een imitatie scheppen van de Bijbelse waarheid. De duivel is een ‘(na-)aap’ van God. Een voorbeeld hiervan vinden we in het boek van Sallie McFague. Haar denkwijze is als volgt: God zelf is onkenbaar. Mannen hebben hun ideeën op God geplakt, te weten: Vader, Zoon en Heilige Geest. Dit zijn in onze tijd verouderde denkmodellen. Daarom biedt ze een imitatie van de drie-eenheid aan als een denkexperiment: Moeder, Minnaar/Minnares en Vriend/Vriendin. Ze schept ook een imitatie van de kerk als het lichaam van Christus door de wereld het lichaam van God te noemen.
De duivel komt tot ons als een engel van het licht
Het feminisme wordt op een positieve manier ‘aan de vrouw gebracht’. Niet Christus is onze Verlosser, maar de feministische bevrijdingsstrijd verlost ons van de mannenmaatschappij en bewerkt onze bevrijding. Voorts hebben zij het lef te beweren dat zij de oorspronkelijke boodschap van de Bijbel hebben herontdekt. Deze boodschap was volgens hen verduisterd door de orthodoxe mannelijke theologen. Wat is dan die oorspronkelijke boodschap van de Bijbel? Het evangelie is voor hen de boodschap van de gelijkheid. Jezus bracht het ideaal, zo zegt men, een discipelschap van gelijken. In feite projecteert men echter de marxistische gelijkheids-ideologie op de Bijbel.
De vrouw in het ambt
De strijd die het meest zichtbaar is, is de eis om in het ambt toegelaten te worden of tot priester te worden gewijd. Hierbij moeten we bedenken, dat het motief om in het ambt te staan, niet is om Christus te dienen. Je kunt Christus dienen zonder in het ambt te staan. Het gaat om het hebben van macht, zodat men de kerk kan veranderen.
Dit streven staat niet op zichzelf. Het gaat er niet alleen om dominee of priester te worden – men wil de helft van de kerkelijke ambten hebben – maar om een heel nieuwe religie te scheppen. Een feministe, Naomi Goldenberg, schreef: “Ik dacht aan vrouwen die functioneren als rabbijnen, priesters en dominees… en de kleding van de clerus dragen en hun taken vervullen. Plotseling zag ik een probleem. Hoe zouden vrouwen een mannelijke God kunnen vertegenwoordigen? God moet veranderen… Wij, vrouwen moeten een einde aan God maken… wij zullen zijn einde zijn. We zullen de wereld zó veranderen dat hij er niet meer in past. Jezus kan de bevrijding van vrouwen niet uitbeelden. Feministen moeten Christus en de Bijbel achter zich laten.” In het boek: ‘Beweging in macht’ waarin het Nederlandse feministische netwerk beschreven staat, leest men hetzelfde: “De vrouwenkerk/-beweging zet zich in voor een transformatie van de wereld en niet alleen van de kerk. Een transformatie in de richting van een nieuwe wereld- en levensbeschouwing. Deze inzet gaat heel wat verder dan het opeisen van gelijke rechten voor mannen en vrouwen in de zin van toelating tot de bestaande ambten.” Het gaat dus om principes die de Bijbelse waarheid omdraaien. En het gebruikmaken van imitaties van Bijbelse begrippen. Deze imitatie biedt men vervolgens aan als de oorspronkelijke Bijbelse boodschap.
Het feministisch netwerk
Hoe gaat men nu concreet te werk om de kerken om te turnen? Texe Marrs schrijft over de infiltratie van New Age in de kerken: “Het plan van New Age is om elke christelijke kerk en elke Joodse synagoge in de wereld over te nemen en deze kleine en grote religieuze bolwerken te veranderen in centra voor de New Age-wereldreligie. Dit staat als een paal boven water. Indien dit grandioze doel van het plan u nog niet tot verbijstering brengt, luister dan hiernaar: New Age-leiders zijn ervan overtuigd dat zij de christelijke kerken van Amerika en het Westen zullen overwinnen en vernietigen zonder dat de tientallen miljoenen christenen in deze kerken hiertegen ook maar een zweem van protest zullen aantekenen. En meer dan dat, zij geloven dat, wanneer zij de christenheid overnemen, dit door de meeste christenleiders en leken zal worden verwelkomd! De New Age-leiders zeggen dat hun overwinning zal komen wanneer de christenen massaal hun huidige leerstellingen als achterhaald zullen loslaten en enthousiast die van New Age zullen aannemen.” Dit geldt ook voor de infiltratie van de feministen. Vervolgens zegt Texe Marrs dat de New Age beweging zijn invloed uitbreidt door middel van netwerken: “De kracht van de beweging komt door het meesterlijk vermogen van netwerken om de gezamenlijke doelstellingen en concrete doelen te bereiken.”
Ook de feministen hebben een uitgebreid netwerk om alle kerken en gemeenten te infiltreren. Nergens blijkt het proces zover heen te zijn als in Nederland: “Noch in de Verenigde Staten, noch in de ons omringende landen is er sprake van een zo grote hoeveelheid werkgroepen, organisaties en op vrouwenwerk gerichte functies in vormingscentra en kerken die zich bij de vrouw- en geloofsbeweging rekenen.”
Conclusie
We kunnen constateren dat vrouwen topfuncties bekleden en officiële plaatsen in de kerken hebben gekregen. De Wereldraad van Kerken heeft als één van haar voorzitters bewust een feministe – de Zwitserse Marga Bührig – gekozen. Ze heeft de dood verklaard aan de Vadergod en aan al het seksisme in de kerken. Voorts heeft de Wereldraad van Kerken het ‘oecumenisch decennium: kerken solidair met vrouwen’ ingesteld. Dit programma ondersteunt het feminisme. De Raad van Kerken in Nederland heeft dit programma overgenomen en via het conciliair proces in de kerken gebracht. De Hervormde Kerk heeft het feministisch denken nu algemeen geaccepteerd. Zie bijvoorbeeld de brochure van de synode over de opstanding. Zoals Sallie McFague de Drie-eenheid een verouderd denkmodel noemt en een imitatie schept van de Drie-eenheid, zo doet de synode hetzelfde met de opstanding: de lichamelijke opstanding waarover de apostelen spreken, vindt men een verouderd denkmodel. We moeten experimenteren met een nieuw denkmodel. Theologie wordt ‘theofantasie’. Zo worden kerken inderdaad New Age-centra. We kunnen niet anders dan concluderen dat New Age geen trend meer is, maar dat het al is ingeburgerd en dat het feminisme eraan meewerkt.
© Stichting Sense als opvolger/rechthebbende van de Interkerkelijke Werkgroep “Bijbel of New Age”