De fascinatie van het Westen voor het boeddhisme en de Dalai Lama

Rubriek	Boeddhisme en mindfulness
Titel	De fascinatie van het Westen voor het boeddhisme en de Dalai Lama
Lezing door	Martin Kamphuis voor werkgroep Bijbel of New Age
Plaats, datum	Utrecht, 24 januari 2009
Korte inhoud	Wat houdt het Tibetaans boeddhisme in? Een toetsing van deze religie aan de Bijbel door een ex-boeddhist. Licht op de persoon van de Dalai Lama
Trefwoorden	Boeddhisme, verlichting, new age, zelfvergoddelijking, tantra, dalai lama, kalachakra, reïncarnatie,
Bronnen	M. Kamphuis, ‘Weg van Boeddha’; M. Kamphuis, ‘Buddhismus auf dem Weg zur Macht’; M. Ferguson, ‘De aquarius samenzwering’; www.gateway-ev.de ; www.trimondi.de/deba.ne.html ; www.trimondi.de/SDLE/Index.htm ; Bijbel

De fascinatie van het Westen voor het boeddhisme en de Dalai Lama

Inleiding
We zien dat het boeddhisme steeds meer ingang vindt bij de Westerse mens. Het aantal huishoudens met boeddhistische afbeeldingen in interieur of tuin valt niet meer te tellen. Kerken halen boeddhistische monniken binnen hun muren. Het aantal beoefenaren van zen meditatie en mindfulness groeit explosief. Het zijn slechts voorbeelden. Er is iets aan de hand in het Westen waardoor het boeddhisme zo makkelijk ingang vindt en de Dalai Lama groot aanzien verwerft. De Dalai Lama is wereldwijd een geziene gast op theologische faculteiten. Hij trekt door het Westen als de Christus van deze tijd. Veel beroemde acteurs in Hollywood volgen hem en ondersteunen de verbreiding van het boeddhisme.

Het boeddhisme
Het boeddhisme ontstond in de vijfde eeuw voor Christus. Het is een non-theïstische religie (dat wil zeggen: een religie zonder goden). Doel van het boeddhisme is bevrijding van het lijden in de eigen ‘verlichting’: een gelukzalige toestand die ook met ‘leegte’ wordt beschreven. In de laatste 100 jaar krijgt deze religie in het Westen steeds meer voet aan wal. De opkomst van de New Age-beweging heeft daar mede aan bijgedragen. Voor de postmoderne mens – zonder relatie met de God van de Bijbel – vormt de denkwereld van deze religie een uitdaging: hoe kan ik me ontworstelen aan de kringloop van het bestaan, hoe kan ik van het lijden verlost worden?

Historie
Siddharta Gautama, de stichter van het boeddhisme, is afkomstig uit het gebied van het huidige Nepal en stamde uit een adellijk geslacht. En hoewel de historische feiten in de Sanskrietteksten nogal eens overwoekerd worden door legenden, wordt wel gezegd dat deze oprichter van het boeddhisme mediteerde op het kerkhof, mensenvlees at en door de lucht kon vliegen. Het boeddhisme is een religie in de zin van het streven naar een transcendent doel. Het is een ethisch atheïsme.

De leer(dharma) van Boeddha is die van de vier edele ‘waarheden’:

1. De waarheid van het lijden: al het leven is lijden;
2. De waarheid van de oorzaak van het lijden: die ligt in de begeerte, de lust;
3. De waarheid van het opheffen van het lijden: Boeddha zegt dat ik me uit mijn begeerte, die door verlokkingen van de wereld gestimuleerd worden, moet terugtrekken (het zogenaamde ‘onthechten’);
4. De waarheid van de weg die uit het lijden voert, is ‘het edele achtvoudige pad’. Het gaat hierbij om het juiste begrip, de juiste gedachte, het juiste spreken, de juiste handelwijze, de juiste wijze van levensonderhoud, de juiste inspanning, de juiste houding van geest en de juiste concentratie (meditatie).

Hoofdstromingen in het boeddhisme
De hoofdstromingen zijn de Theravada of Hina-yana (‘oude leer’), de Maha-yana en de Vajra-yana (of Tantra-yana). Deze laatste ontstond 500 na Christus en wordt beschouwd als een verdere ontwikkeling van de Maha-yana. Het is een snellere weg naar verlichting door niet alleen goeroes en onzichtbare wezens aan te roepen, maar ook door identificatie met die wezens zelf (en daarmee een boeddha- (of goddelijk) wezen te worden. Daarom wordt deze stroming ook wel ‘de weg van zelfvergoddelijking’ genoemd. De Dalai Lama is de tegenwoordige hoofdvertegenwoordiger van deze stroming en wordt als belichaming van de ‘boeddha van het mededogen’ (Chenrezig) of van ‘het tijdwiel’ of ‘kalachakra’ (kala = tijd en chakra = wiel) gezien.

Via meditatie kan door de kracht van bovennatuurlijke wezens, invloed uitgeoefend worden in de wereld. Binnen het Tibetaanse boeddhisme – het Lamaïsme – zijn duidelijke machtsaspiraties herkenbaar. Zowel macht naar binnen als macht naar buiten. Het Tibetaanse boeddhisme nam veel magische en mystieke elementen van de oude animistische ‘Bön-religie’ in zich op en kent een omvangrijk pantheon van godheden en demonen.

De opkomst van de latere boedhistische stromingen heeft te maken met morele degeneratie van de mensheid in het algemeen en de beoefenaars ervan. Ze konden de strenge leer van boeddha niet meer uitvoeren. Daarom werd de hulp van geestelijke wezens ingeschakeld.

In het tantraboeddhisme wordt rituele seks gebruikt als middel op de weg naar een snellere verlichting. Hier zien we samenhang met New Age, waar men niet afkerig is van roesmiddelen als alcohol en drugs om de geestelijke wereld te betreden.

De wereldbevolking telt ruim 400 miljoen boeddhisten. In Nederland zijn het vooral Tibetaanse en Zenboeddhisten. Hun geschatte aantal van 65.000 blijft achter bij hun maatschappelijke invloed. Het wordt afgeschilderd als harmonieus en vredevol. Maar de boeddhistische ‘free Tibet-lobby’ leert anders.
De Dalai Lama is boegbeeld van het boeddhisme. Hij is populair en trekt in de gestalte van een eenvoudige monnik als ‘de christus van deze tijd’ door het Westen. Hij streeft naar het hoogste boeddhistische levensdoel: verlichting (of: ‘boeddha’, ‘nirwana’, ‘leegte’, ‘absolute waarheid’). Al het andere is relatief. De bijbehorende filosofie en spiritualiteit dringt in het Westen op alle terreinen door. Van management (het boek van Deepak Chopra, ‘De ziel van het leiderschap’, werd een bestseller) en gezondheidszorg en coaching (mindfulness [nog link naar onze lezing daarover maken, BE]).

Martin Kamphuis
Martin Kamphuis trok eind jaren ‘70 als avonturier de wereld rond. Hij studeerde psychologie en reisde enkele malen naar India en Nepal. Hij liet zich onderwijzen door Tibetaanse lama’s en werd praktiserend boeddhist. Vervolgens vestigde hij zich als alternatief therapeut met een rebirthing centrum op een woonboot in Amsterdam. Krampachtig werkend aan zijn boeddhistische idealen trok hij samen met Elke, zijn Duitse vriendin, opnieuw naar het Oosten. Op een wonderlijke manier raakten zij tijdens hun verblijf in Australië verzeild in een levendige kerkdienst en bekeerden zich beiden tot het christelijke geloof. Daarna vestigden zij zich in Duitsland. Hun eerste boek werd onder de titel ‘Weg van Boeddha’ ook in Nederland uitgegeven. (Opmerking van de redacteur: Martin Kamphuis promoveerde in februari 2021 tot Doctor in de Theologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen).

Het Tibetaanse boeddhisme en de rol van de Dalai Lama
We bezien 8 aspecten van het Tibetaanse boeddhisme en ook de rol van de Dalai Lama daarin.

Geestelijk proces
Iemand die zijn geest opent voor het boeddhisme, reist als het ware buiten zijn grenzen. Zijn geest opent zich voor andere sferen. Het onderwijs van een ‘lama’ (boeddhistisch leraar) werkt in op de geest van de leerling. Je wordt als het ware ‘gedoopt’ in de geest van het boeddhisme. Daardoor neem je dingen anders waar en orden je die anders.

Je wordt Boeddhist door toevlucht te nemen tot de boeddha (het doel), de dharma (de leer) en de sangha (de gemeenschap). Men heeft geduld met de onrustige Westerling. Hij krijgt het advies te mediteren. Zo zal hij de rust vinden die een Boeddhabeeld uitstraalt. “Het getuigenis van Boeddha”, zo zei de boeddha bij zijn verlichting, “komt uit de aarde”.

Het Westerse boeddhisme is een zachtere vorm van het oorspronkelijke boeddhisme uit het Oosten. In het begin combineren westerlingen ‘hapjes religie’, ‘een beetje Jezus’, ‘een beetje Boeddha’ en ‘wat andere religies’. De lama ziet dit niet als een probleem voor de starter. Andere religies worden als delen van de waarheid gezien. Het boeddhisme heeft volgens hen de volle waarheid. Het doel van de menswording in het boeddhisme is de verlichting. Die laat het licht van deze absolute waarheid schijnen.

Jezus zegt echter: Ik ben de Waarheid (Joh.14:6) en: Ik ben het Licht der wereld (Joh. 8:12). De monnik Anselm Grün – meer boeddhist dan christen – beweert: “Jezus belichaamt ook de wijsheid van Boeddha”.

Jurgen Klinsmann, oud-speler en trainer van Bayern München, omarmde het boeddhisme door in de trainingsruimtes boeddhabeelden op te stellen en de spelers mentale geestestraining aan te bieden ‘voor een goede energiestroom’.

De in pij gehulde, minzaam lachende Dalai Lama is een veelgevraagd spreker op internationale congressen. Hij verklaarde: “Ik geloof vast in de kracht van de waarheid”. Hij schrijft hoe hij de Chinezen vergeeft en stelt zich voor dat ze met ‘lichtende energie worden aangestraald’. Is dit vergeving? Het fascineert wel: mededogen, barmhartigheid en vergeving door visualisatie waardoor licht naar de Chinese vijanden stroomt. Maar is het boeddhisme werkelijk zo vreedzaam?

Het boeddhisme ziet de hoogste staat van mens-zijn als ‘het zichzelf verliezen’, oftewel: verlichting. Dat is totale leegte. Daarin is geen gevoel, waarneming en bewustzijn meer. Deze identiteitsloze toestand van ‘mededogen’ bereik je door jezelf totaal op te geven. Dit is geen deelhebben aan het lijden van anderen. In het boeddhisme gelden andere principes. Het kent een wet, maar geen God, geen wetgever. Uiteindelijk ben je je eigen norm en maatstaf. Het doden van mensen kan aldus een goede daad zijn. Zo zei een lama eens tegen Martin Kamphuis: “Hitler kan wel een bodhisattva (heilige) geweest zijn. Joden zijn door hem misschien wel bevrijd van hun trots en in een ander leven geïncarneerd in een boeddhistisch land”.

De waarheid
De toestand van verlichting wordt ook wel ‘absolute waarheid’ genoemd en kan alleen door diepe meditatie bereikt worden. In de wereld is alles relatief. De absolute waarheid kan volgens het tantra-boeddhisme in de relatieve wereld binnendringen in de vorm van boeddhawezens. Dit is occulte kracht. Omdat het boeddhisme geen God kent, heeft deze kracht niets met de Waarheid van God te maken.

Reïncarnatie en magie
In het Tibetaans boeddhisme treft men veel magie aan. Ondermeer in het ‘leviteren’, oftewel het zweven boven de grond. De verbondenheid van de Dalai Lama met magie komt tot uitdrukking in het doorvoeren van inwijdingsrituelen, in de raadpleging van het staatsorakel, in het bouwen van stupa’s (boeddhistische heiligdommen), in het leggen van mandala’s of mandalaborden (afbeeldingen van een kosmische werkelijkheid/wereld)^[1] en door deelname aan het ingraven en afzinken van schatvazen.

Boodschap
De Dalai Lama wordt gezien als een kanaal voor onzichtbare boeddhawezens. Over geïnteresseerde Hollywood-sterren zei hij eens: “Ik ben voor hen, wat zij denken dat ik voor hen ben”. Daarmee bedoelde hij: “Als zij denken, dat ik een boeddha of god ben, dan krijgen ze ook een goddelijke of boeddha-zegen”. De Dalai Lama wordt dus als een hoogstaande bodhisattva gezien. Dat is een wezen dat zijn boeddha-schap nog uitstelt om andere wezens te kunnen helpen op de weg daarheen. Het hele leven van de Dalai Lama is daarom per definitie zending. Boeddhisten hebben een uitgesproken zendingsbewustzijn. Vaak door het uitoefenen van magie.

Meditatieve spiritualiteit
Bij Westerse begrippen als ‘contemplatie’, ‘overpeinzen’, ‘nadenken over’ en ‘mijmeren’ is er sprake van volledig bewustzijn. Men is wakker en waakzaam. Boeddhisten mediteren echter om een bewustzijnsverandering te bewerkstelligen, namelijk een verlaagd bewustzijnsniveau en een verlaagd kritisch vermogen. Maar dat is ‘verzinken in’, ‘oplossen in het ‘al’ of in het ‘niets’’. In die leegheid is het bewustzijn verdwenen, evenals de dualiteit met God. Hierin valt de mystiek van Meester Eckhardt te herkennen: ‘alles vloeit in elkaar over’. In de Bijbel gaat het om het ontmoeten van de Persoon van God. Daarbij kunnen we de dualiteit tussen ons en God niet opheffen.

Wetenschap
 Volgens het boeddhisme is het zichtbare niet reëel, maar illusie. Men gelooft dat de realiteit ‘een onzichtbare verlichtingsrealiteit achter de dingen’ is. De wetenschap is bezig ‘het achterland van de kwanten te onderzoeken’. God mag hierin geen rol spelen. Daarom is in de natuurwetenschappen het boeddhisme eerder gesprekspartner dan het christendom.

Boeddhisten kennen geen Schepper-God. Men vermoedt dat achter de kwanten het boeddhistische doel van de leegte schuilt. Met geld van de Dalai Lama vindt onderzoek plaats naar hersenfrequenties bij diepe meditatie. De daarin optredende gammagolven kunnen een positieve, herstellende invloed op de hersenen hebben.

De Dalai Lama ontving in 2007 een eredoctoraat van de universiteit van Münster op het vakgebied van de Chemie. De professoren hebben hier in de zin van de New Age-beweging gehandeld. Marilyn Ferguson beweerde al: “Bij de grote, onomkeerbare verandering die als een aardbeving op ons afkomt, gaat het om een nieuwe geest. Een opzienbarende, nieuwe kijk op de wereld begint, die baanbrekende wetenschappelijke bevindingen en inzichten van het oudste menselijk gedachtegoed omvat”.

De kernvraag is: bestaat er een persoonlijke God, die mij liefheeft en met wie ik spreken kan? Of gaat het om een onpersoonlijke kracht, die in alle dingen is, die ter beschikking staat en geen eigen normen heeft? Waardoor de mens zichzelf tot god ontwikkelt, of zich in het nirwana (leegheid) kan oplossen?

Vrede
Het Tibetaanse boeddhisme maakt aanspraak op de wereldheerschappij. Daartoe dient een leersysteem vol alchemie en magie, het zogenaamde kalachakra-tantra (kalachra staat voor wereldvrede). Deze tekst verkondigt dat zowel Adam, Henoch, Abraham, Jezus als Mohammed tot de familie van demonische slangen behoren. Oftewel, dat betekent vijandschap tegen alle monotheïstische religies. Met het credo ‘Kalachakra voor wereldvrede’ bedoelt de Dalai Lama dat er pas vrede komt als de monotheïstische godsdiensten zijn uitgeroeid.

De wet
De vijf grote geboden van het boeddhisme zijn: niet doden, niet stelen, niet echtbreken, niet liegen en geen bedwelmende middelen gebruiken. In het boeddhisme is er dus sprake van een wet zonder wetgever. Boeddhistische monniken en nonnen hebben veel geboden te houden. Bij verdergaande geloften, zoals de bodhisattva-gelofte, zijn er meer dan 600 regels na te leven. De regels zijn echter niet absoluut, zoals blijkt uit een uitspraak van de Dalai Lama: “Lieg nooit, tenzij je door leugens iemand kan helpen” en zelfs doden kan goed zijn, als het beter is voor de wereld. Bij de Dalai Lama is alleen het relativisme absoluut.

Conclusie
Bij nader onderzoek blijkt de vredelievende uitstraling van de glimlachende Dalai Lama bedrieglijke schijn te zijn. Occulte rituelen met perverse offers en magische seksuele oefeningen tonen een onzichtbare realiteit die door boeddhisten als waarheid wordt beschouwd. Door het leggen van zandmandala’s, het bouwen van stupa’s en het houden van inwijdingsrituelen wordt deze occulte realiteit doorgezet. Verpakt in exotische folklore en rituelen wordt in het Westen feitelijk een magische bezetting en wegbereiding voor de ‘lamaïstische dharma’ uitgevoerd. Dit gebeurt zelfs in universiteiten, kerken en kathedralen.

‘Zijne heiligheid’ de Dalai Lama, de hoogste gezaghebber, staatshoofd en god in één persoon, lijkt de Westerling net zo te bekoren als de gruwelijke werkelijkheid van de tantrische kalachakra: de methode om nog in dit leven, mede door seksuele perversiteiten, tot verlichting te komen. Is dit de man die tolerantie en vrede nastreeft? Die geesten en demonen op andersdenkenden afstuurt? Verdiende hij de Nobelprijs voor de vrede? Nee, daarom waarschuwde Paulus de christenen: Wij hebben niet de geest van de wereld ontvangen, maar de Geest uit God, opdat wij zouden weten wat ons door God, in genade, geschonken is (1Kor.2:12).

1. Ook in de toren van Amersfoort (omdat het in het midden van Nederland is) heeft een vooraanstaande Lama in april 2005 een mandala gelegd en rituelen uitgevoerd, onder aanroeping van 721 boeddha-wezens.↑

© Stichting Sense als opvolger en rechthebbende van de Interkerkelijke Werkgroep “Bijbel of New Age”